Vaak denken mensen dat het opvoeden van een hoogbegaafd kind moeiteloos verloopt. Ze zien het als een geschenk dat automatisch zorgt voor succes en geluk. Je kent de zinnetjes vast: “Jouw kind is hoogbegaafd, die redt het wel. Dat moet gemakkelijk zijn!”
Maar de werkelijkheid is vaak een stuk complexer…
Het opvoeden van een hoogbegaafd kind brengt eigen unieke uitdagingen met zich mee waarmee je als ouder vaak geconfronteerd wordt, zoals met de worsteling van je kind(eren) om zijn of haar plek te vinden in – de verwachtingen van – de maatschappij.
Voor mij is het duidelijk dat een kind overal zichzelf zou moeten kunnen zijn. Jammer genoeg is de realiteit soms anders. Een van de angsten die je als ouder kan ervaren is dat jouw kind zich gaat aanpassen aan de omgeving, niet wil opvallen en zijn of haar talenten wil verbergen, gewoon om “erbij te horen”.
Ik duik hieronder even dieper in deze bezorgdheid: waarom zouden kinderen hun talenten soms verbergen, wat zijn mogelijke gevolgen en hoe kan jij als ouder helpen om jouw kind toch zichzelf te laten blijven.
Het verbergen van talenten om erbij te horen is een stille strijd voor veel hoogbegaafde kinderen.
Waarom verbergen hoogbegaafde kinderen hun talenten?
Begaafde kinderen kunnen snel en complex denken en hierdoor lijkt het soms alsof ze al op jonge leeftijd een scherpe intuïtie hebben. Ze voelen snel dat ze “anders” zijn dan hun leeftijdsgenoten. Ze merken dat hun interesses en capaciteiten niet altijd aansluiten bij die van anderen. Leeftijdsgenoten begrijpen hen niet altijd en daardoor kunnen zij een gevoel van eenzaamheid ervaren.
Ze blijken vaak tegen muren van onbegrip op te lopen. Om geaccepteerd te worden in groep leren ze om slechts kleine puzzelstukjes van zichzelf toonbaar te maken afhankelijk van de mensen die ze voor zich hebben of de situatie waarin ze zich bevinden. Met andere woorden: sommigen kiezen om hun talenten te verbergen.
We kunnen een paar oorzaken vinden voor dit proces van aanpassen:
- Sociale acceptatie: mensen zijn kuddedieren, ook kinderen. Zij willen bovenal, net als iedereen, erbij horen. Wanneer een begaafd kind merkt dat zijn of haar talenten leiden tot onbegrip of zelf afwijzing van de groep, kan het kind ervoor kiezen om die talenten te verbergen, simpelweg om sociaal geaccepteerd te worden in groep.
- Vermijden van plagen of pesten: uit de vorige oorzaak is het maar een kleine stap om naar deze oorzaak te komen. Door zichzelf klein te maken en slechts stukjes van zichzelf te laten zien plaatsen ze zichzelf niet meer boven het maaiveld, maar eronder. Dit doen ze om zich te beschermen tegen negatieve reacties van hun leeftijdsgenoten of volwassenen.
- Druk om “normaal” te zijn: je kent het wel “Doe maar gewoon, dat is al gek genoeg”. Of hoe een kleine zin een kind dat alles overdenkt ineens doet beslissen dat hij vast niet “gewoon” of “normaal” is. En dus bijgevolg de druk voelt om zijn of haar unieke eigenschappen te minimaliseren en naar beneden te halen om aan deze norm te voldoen.
De gevolgen van het verbergen van talenten
Het hoeft niet te verbazen dat wanneer je enkel een uitgestrooide verzameling puzzelstukjes bent in plaats van een afgewerkt prachtig geheel, dit grote diepgaande gevolgen kan hebben voor zowel jouw kind als voor jouw gezin. Enkele mogelijke gevolgen zijn:
- Laag zelfbeeld: door constant een andere versie van zichzelf te presenteren, kan een kind het gevoel krijgen dat zijn of haar ware zelf niet goed genoeg is. Dit kan leiden tot een laag zelfbeeld en zelftwijfel.
- Onderpresteren: als een kind zijn of haar capaciteiten niet ten volle benut, kan dit resulteren in onderpresteren, zowel op school als daarbuiten. Dit kan op de lange termijn ook gevolgen hebben voor de verdere ontwikkeling en motivatie van het kind.
- Emotionele problemen: het constant verbergen van hun volledige “ik” kan leiden tot gevoelens van frustratie, verdriet en in extreme gevallen zelfs depressie. Kinderen die hun talenten onderdrukken hebben vaak moeite om dit allemaal te balanceren. Het blijven immers kinderen. Denk hier maar aan het moment dat je kind thuiskomt van school en ineens alle druk van de ketel gaat.
Hoe kan je helpen als ouder?
Als ouder wil je het beste voor je kind en zijn of haar ontplooiing. Daar heeft hij of zij evenveel recht op als elk ander kind. Het is dus belangrijk om je bewust te zijn van deze dynamiek en je kind te ondersteunen.
Hier zijn al enkele tips om je kind te helpen zichzelf te zijn:
- Creëer een veilige warme thuisomgeving: zorg ervoor dat thuis een plek is waar je kind zich volledig geaccepteerd en veilig voelt. Een plek om tot rust te komen en waar het open en eerlijk kan praten over zijn of haar interesses, talenten, frustraties, mooie momenten,…. en dit zonder angst voor een oordeel of afwijzing.
- Zoek gelijkgestemde kinderen: als volwassene zoek je ook naar vrienden & kennissen waar een goed gevoel bij hebt en waar jij jou begrepen bij voelt. Dit is voor kinderen niet anders. Probeer activiteiten of groepen te vinden waar je kind andere gelijkgestemde kinderen kan ontmoeten. Dit helpt bij het ontwikkelen van vriendschappen. Dit kan het zelfvertrouwen een mooie boost geven en zal ervoor zorgen dat kinderen een plaats hebben waar ze zichzelf kunnen zijn.
- Wees een voorbeeld: in je zoektocht ben je vermoedelijk al informatie tegen gekomen over een fixed mindset en een growth mindset. Kinderen leren veel door observatie en wanneer ze zien dat jijzelf een growth mindset hanteert en jezelf helemaal accepteert zoals je bent, zullen ze geneigd zijn hetzelfde te doen. Wees een spiegel voor je kind zoals zij een spiegel zijn voor jou.
- Communiceer met de school en leerkrachten: zorg ervoor dat de school op de hoogte is van de specifieke behoeften van je kind. Een aangepaste leeromgeving kan al veel druk wegnemen waardoor je kind zich veilig genoeg voelt om te durven excelleren.
- Moedig open gesprekken aan met je kind: vraag je kind regelmatig hoe hij of zij zich voelt, zowel op school als in andere sociale situaties. Probeer bij de uitdagingen te begrijpen welke dit zijn en probeer samen te werken aan een oplossing.
Het verbergen van talenten om erbij te horen is een complexe uitdaging voor veel hoogbegaafde kinderen. Als ouders kunnen we reeds een cruciale rol spelen in het ondersteunen van onze kinderen om zichzelf te accepteren en te ontwikkelen tot wie ze echt zijn.
Door een veilige, ondersteunende omgeving te bieden en open te staan voor gesprekken over hun gevoelens en ervaringen, kunnen we helpen om de druk om zich aan te passen te verminderen en hun ware potentieel te laten ontpoppen.
Uiteindelijk gaat het erom dat onze kinderen zich geaccepteerd, gezien en geliefd voelen, precies zoals ze zijn. Niet enkel een stukje van de puzzel, maar het prachtige grotere geheel in al zijn kleuren en facetten.